ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Τα τελευταία χρόνια η τηλεόραση ως μέσο «οικιακής διασκέδασης» έχει περάσει όχι μόνο σε κάθε σπίτι, αλλά και σε κάθε δωμάτιο. Η τηλεόραση στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή καθιστικής ζωής, με ποικίλες επιπτώσεις στην ζωή του ατόμου τόσο του ενήλικα όσο και του παιδιού.
Η τηλεόραση εξυπηρετεί έναν αριθμό αναγκών στο πλαίσιο της οικογένειας:
- απασχόληση των παιδιών («Φθάνει παίξαμε με τα τουβλάκια κουράστηκα, πήγαινε να δεις τηλεόραση»),
- επίλυση προβλημάτων («Σταματήστε να τσακώνεστε, πηγαίνετε να δείτε τηλεόραση»),
- ανταμοιβή («Αν φας όλο το φαγητό σου, θα δεις περισσότερη τηλεόραση»),
- μηχανισμός αποφυγής για γονείς («Δεν μπορώ να ασχοληθώ τώρα με το θέμα σου, βλέπω τηλεόραση»),
- υποκατάστατο συντροφιάς («Χρειάζομαι την τηλεόραση για να κοιμηθώ»), και
- μηχανισμός απόδρασης («Ανοίγω την τηλεόραση και ξεχνιέμαι»).
Από τις πιο βασικές αρνητικές συνέπειες της τηλεόρασης στην παιδική ηλικία είναι:
- υπερκινητικότητα και έλλειψη προσοχής (η πρώιμη έκθεση των παιδιών στην τηλεόραση έχει συσχετιστεί με προβλήματα στην προσοχή σε μεταγενέστερα εξελικτικά στάδια),
- αρνητική επίδραση στη σχολική επίδοση,
- αναστολή της ανάπτυξης του αφηρημένου συλλογισμού
- προβλήματα υγείας και παχυσαρκία (έλλειψη άσκησης, τσιμπολόγημα μπροστά στην τηλεόραση),
- αναστολή της δημιουργικότητας,
- διαταραχές ύπνου (λόγω της αδυναμίας να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό, αποκτούν φοβίες, έχουν εφιάλτες),
- καταναλωτική μανία (λόγω διαφήμισης, κυρίως προϊόντων ανθυγιεινών ή περιττών για την ηλικία τους).
- βία και επιθετικότητα (τα νεαρά άτομα και παιδιά που εντυπωσιάζονται εύκολα από τηλεοπτικά προγράμματα, εκλαμβάνουν ορισμένες καταστάσεις και συμπεριφορές ως αποδεκτές και ασφαλείς, ενώ στην πραγματικότητα είναι ακατάλληλες, νοσηρές ή αντικοινωνικές.
Πόσες ώρες το παιδί μπορεί να παρακολουθεί τηλεόραση?
Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, ο χρόνος που αφιερώνουν καθημερινά τα παιδιά σε καθιστικές δραστηριότητες (τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής), δεν πρέπει να ξεπερνάει τις δύο ώρες. Συγκεκριμένα για τα παιδιά κάτω των 2 ετών, η τηλεόραση δεν είναι απαραίτητη και ίσως εντείνει και την έλλειψη συγκέντρωσης των παιδιών, ακόμη και αργότερα στο σχολείο. Εάν επιλεχθεί να δει κάποιο πρόγραμμα το παιδί σε πολύ μικρή ηλικία (2-3 ετών), ο χρόνος παραμονής του μπροστά στην οθόνη δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 με 20 λεπτά την ημέρα. Για μεγαλύτερα παιδιά μεταξύ 3 και 5 ετών, μπορεί να είναι και μισή ώρα. Από τα 7 χρόνια, είναι η περίοδος που τα παιδιά ενδιαφέρονται να δουν τις εκπομπές που βλέπουν οι φίλοι τους γιατί συνηθίζουν να χρησιμοποιούν το περιεχόμενο των σήριαλ και γενικά των εκπομπών για συζητήσεις και παιχνίδι.
Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι η τηλεόραση ενισχύει τη φαντασία των παιδιών. Το σίγουρο είναι πως οι αρνητικές της επιδράσεις δεν φαίνονται άμεσα. Σε σύγκριση με παιδιά που έχουν μάθει να χρησιμοποιούν την φαντασία τους περισσότερο μέσω του παιχνιδιού (παιχνίδια ρόλων με αντικείμενα ή με τους εαυτούς τους) και με παιδιά που βλέπουν τηλεόραση πολλές ώρες, τα δεύτερα χάνουν συχνότερα την αίσθηση της πραγματικότητας.
Τί πρέπει να προσέξουν οι γονείς?
Τα βασικά σημεία που πρέπει να προσέξουν οι γονείς σχετικά με την τηλεόραση είναι:
- H επιλογή των τηλεοπτικών προγραμμάτων να είναι σύμφωνα με τις συναισθηματικές και τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού.
- Οι τηλεοπτικές εκπομπές θα πρέπει να είναι κατάλληλες, ώστε να μπορέσουν να προάγουν την ψυχική και τη νοητική ανάπτυξη του παιδιού.
- Η τοποθέτηση χρονικών ορίων για την παρακολούθηση της τηλεόρασης, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού (ειδικά το παιδί ως 2 χρονών να μη βλέπει τηλεόραση και από τα 2 ως 6 να βλέπει περίπου 1 ώρα καθημερινά).
- Να υπάρχει γόνιμος διάλογος μεταξύ γονιού-παιδιού όταν τυχαίνει να παρακολουθήσουν από κοινού κάποιες σκηνές βίας. Θα μπορούσαν να εξηγήσουν στα παιδιά τους, ότι οι πρωταγωνιστές είναι ηθοποιοί οι οποίοι υποδύονται κάποιο συγκεκριμένο ρόλο, ο οποίος δεν συνάδει με την πραγματική τους προσωπικότητα.
- Στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να θέσουν ερωτήματα κρίσης και να παρατηρήσουν τη δική τους οπτική γωνία.
- Αποφυγή τηλεόρασης στο παιδικό δωμάτιο.
- Τοποθέτηση της τηλεόρασης σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε οι ενήλικες να έχουν την επίβλεψη των εκπομπών που παρακολουθούν τα παιδιά.
- Αποφυγή της άσκοπης χρήσης της τηλεόρασης με το να μένει ανοιχτή όλη τη μέρα.
- Ενθάρρυνση εξωσχολικών δραστηριοτήτων και κοινωνικών συναναστροφών με συνομήλικους του παιδιού.
Mαλέα Γεωργία
Ψυχολόγος
Νταβού, Μ., (2005). Η παιδική ηλικία και τα ΜΜΕ. Μετατροπές της παιδικής κατάστασης. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήσης.
Παππά, Β., (2008). Γονείς, παιδιά και ΜΜΕ. Ένας οδηγός γονικής συμπεριφοράς. Αθήνα : Kαστανιώτης
Singer, D.G. & Singer, J.L., (2001). Handbook of Children and the Media. Thousand Oaks : Sage
Squillaci, T., (2006). Η τηλεόραση και τα παιδιά μας. Απαντήσεις στη σύγχρονη πρόκληση. Αθήνα: Εκδόσεις Ακρίτας
Leave A Comment